Gebouwen als staaldonor: slimme zet of dure illusie?

In Nederland is iedereen automatisch orgaandonor, tenzij anders aangegeven. Dit principe is gebaseerd op het idee dat hergebruik levens kan redden en waardevolle organen niet onnodig verloren gaan. Maar waarom passen we ditzelfde principe niet toe op gebouwen?

Wat is donorstaal?

Jaarlijks worden talloze panden gesloopt, terwijl veel constructiematerialen – waaronder staal – nog prima een tweede leven kunnen krijgen. Door bouwmaterialen zorgvuldig te demonteren en elders opnieuw te gebruiken, zetten we stappen richting een duurzamer bouwproces. Een steeds vaker toegepaste methode is het gebruik van donorstaal.

Donorstaal verwijst naar staal afkomstig uit bestaande constructies dat opnieuw wordt ingezet in nieuwe bouwprojecten. In plaats van nieuw staal te produceren, wordt bestaand staal uit gesloopte gebouwen ‘geoogst’, gecontroleerd en hergebruikt. Dit vraagt een andere manier van denken en bouwen, waarbij circulariteit centraal staat.

Waarom donorstaal?

1. Duurzaamheid en circulariteit

Het hergebruiken van donorstaal draagt bij aan de circulaire economie. Minder productie van nieuw staal betekent minder CO₂-uitstoot, minder grondstoffenwinning en minder afval. Dit sluit aan bij de duurzaamheidsdoelstellingen binnen de bouwsector, zoals de CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) en andere milieuwetgeving die bedrijven aansporen om duurzamer te werken.

2. Toenemende vraag vanuit opdrachtgevers

Steeds vaker geven opdrachtgevers aan dat ze duurzaam willen bouwen en circulaire oplossingen als eis stellen in hun projecten. Overheden, vastgoedontwikkelaars en grote bedrijven willen aantoonbaar bijdragen aan duurzaamheid en streven naar een lagere milieu-impact.

3. Tekort aan staal

Er is momenteel wereldwijd een tekort aan staal. Dit tekort wordt veroorzaakt door verschillende factoren, waaronder de oorlog in Oekraïne en verstoringen in de logistieke ketens. In Nederland heeft dit tekort geleid tot vertragingen in bouwprojecten. Zo ondervond het A9-project in Amstelveen vertragingen bij de aanleg van een tijdelijke brug vanwege een tekort aan staal. De bouwsector zal dus zuinig om moeten gaan met staal.

De uitdagingen van donorstaal

Hoewel het gebruik van donorstaal veel voordelen biedt, is het ook belangrijk om kritisch naar de uitdagingen te kijken.

1. Hogere kosten en logistieke uitdagingen

Het demonteren, opslaan en opnieuw inzetten van staal kost tijd en geld. Waar nieuw staal eenvoudig op maat en direct leverbaar is, vereist donorstaal extra stappen:

• Inspectie en kwaliteitscontrole
• Logistiek en opslag
• Eventuele aanpassingen aan bestaande ontwerpen

Dit kan de initiële kosten van een bouwproject verhogen en vraagt om een efficiënte ketensamenwerking tussen sloopbedrijven, ingenieurs en staalbouwers.

2. Transport en CO₂-impact

Donorstaal moet vaak worden getransporteerd tussen slooplocaties, opslagplaatsen en nieuwbouwprojecten. Afhankelijk van de afstanden kan dit de duurzaamheidswinst (deels) tenietdoen. Is donorstaal dan nog wel zo duurzaam?

3. Technische en constructieve beperkingen

Niet elk stuk staal kan zonder meer hergebruikt worden. Factoren zoals vermoeiing, belastinggeschiedenis en certificering spelen een rol. Dit vraagt om nieuwe methoden om donorstaal snel en betrouwbaar te testen en te kwalificeren voor hergebruik in nieuwe constructies. Denk bijvoorbeeld aan materiaalpaspoorten om de herleidbaarheid van grondstoffen te vergoten.

Heeft donorstaal de toekomst?

De inzet van donorstaal is geen eenvoudige oplossing, maar wel een belangrijke stap richting een duurzamere bouwsector. Het vergt een mentaliteitsverandering, betere samenwerking en technische innovatie. Maar als we serieus werk willen maken van circulair bouwen, dan is het verstandig – nee een must – om verder te kijken dan gemak en korte-termijnkosten. Net zoals bij orgaandonatie kunnen materialen uit ‘afgeschreven’ gebouwen een tweede leven krijgen en bijdragen aan een duurzamere wereld.

Wil je sparren over de mogelijkheden van donorstaal? Neem contact op en ontdek de mogelijkheden van circulair bouwen!

Neem contact op